Obejmują zachodni fragment Borów Dolnośląskich. Drzewostan zdominowany jest przez sosnę, rzadko występują fragmenty lasów liściastych. Lasy zostały znacznie osuszone poprzez melioracje, ale wprowadzone kilka lat temu bobry odtworzyły wiele mokradeł. W zachodniej części ostoi znajdują się liczne stawy. Stwierdzono tu stępowanie aż 21 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, choć sumarycznie zajmują one bardzo niewielką powierzchnię. Szczególnie wartościowe są siedliska podmokłe (torfowiska wysokie, bory bagienne) oraz wilgotne wrzosowiska z atlantyckim wrzoścem bagiennym, przygiełką brunatną i ponikłem wielołodygowym. Między Nysą a Kwisą znajdują się najcenniejsze przyrodniczo siedliska z gatunkami roślin atlantyckich na krańcach ich zasięgu w Polsce. Występuje tu też bogata fauna leśnych bezkręgowców, w tym dwa stanowiska łatki ozdobnej (z trzech w całej Polsce!) oraz ważek: trzepli zielonej i zalotki większej. Można tu też znaleźć stare drzewa, w których żyją chrząszcze: pachnica dębowa i jelonek rogacz. Obszar jest ważną ostoją wilka, którego 1-2 watahy regularnie przebywają na tym terenie.

Obejmuje fragmenty doliny Nysy Łużyckiej wraz z doliną jej prawobrzeżnego dopływu – Bielawki. Dolina Nysy osiąga tu głębokość do 20 m i ma charakter zbliżony do naturalnego: występują tu podmywane, strome zbocza, liczne zakola, odsypy. W korycie Nysy znajduje się jednak kilka sztucznych kamiennych podpiętrzeń, zieniegdzie brzegi rzek są umocnione i obramowane wałami przeciwpowodziowymi. Żyzne gleby – mady rzeczne – porastają lasy: iglaste, liściaste i mieszane. Miejscami powstała mozaika krajobrazowa: otwarte wody starorzeczy otoczone szuwarami sąsiadują z murawami napiaskowymi, a nawet z murawami ciepłolubnymi (kserotermicznymi), na których zobaczymy np. kocanki piaskowe. Na terenie ostoi występują ważki lub motyle. Z gatunków ujętych w Czerwonej Liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce występują: ważki lecichy – południowa i mała oraz chrząszcz ciołek matowy. Spośród płazów i ssaków figurujących w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej zarejestrowano traszkę grzebieniastą, kumaka nizinnego, wydrę i bobra europejskiego.

Ostoja ciągnie się od Trzcińca po Zgorzelec. Obszar obejmuje silnie zróżnicowany krajobraz doliny rzecznej, od przełomów w okolicy Posady do meandrów i rozlewisk w stronę Zgorzelca. Nysa na tym odcinku jest rzeką uregulowaną, ale częste wylewy skutkują dobrym stanem zachowania towarzyszących jej siedlisk dzięki utrzymaniu tradycyjnego sposobu gospodarowania (wypas i ekstensywne wykorzystanie łąk). Występuje tu 10 typów siedlisk przyrodniczych, z których najcenniejszy jest zespół siedlisk łąkowych, stanowiących siedlisko wielu gatunków roślin i zwierząt.
Teren ostoi jest silnie zagrożony z dwóch powodów: poprzez inwazję sprowadzonych przez człowieka roślin, np. rdestowca japońskiego, niecierpka gruczołowatego czy topinambura oraz gospodarkę: wykopywanie stawów hodowlanych, zaorywanie łąk i zmiany przeznaczenia gruntów (budowlane, przemysłowe). Poza gatunkami zwierząt, częstymi w innych ostojach (np. bóbr, wydra czy nocek duży) występuje tu szereg gatunków cennych owadów, a wśród nich trzepla zielona, czerwończyk nieparek, modraszek telejus i modraszek nausitous.

Rezerwat „Wrzosiec koło Piasecznej” zajmuje powierzchnię 40,16 ha, w tym obszar 12,08 ha to rezerwat ścisły. Ochronie podlega tu unikalne torfowisko przejściowe na ubogim podłożu, o zmiennym poziomie wód gruntowych, zasilane głównie wodami opadowymi, ze stanowiskiem mszaru wrzoścowego. Jest to zbiorowisko nieleśne, torfotwórcze, z mchami torfowcami i wrzoścem bagiennym – rzadką, ginącą rośliną atlantycką. Takie zbiorowisko jest charakterystyczne dla klimatu atlantyckiego. Z roślin chronionych i rzadkich na terenie rezerwatu występują też: rosiczki – okrągłolistna i pośrednia, widłak goździsty, widłaczek torfowy, bagno zwyczajne, przygiełka biała, wełnianka wąskolistna i wełnianki.

Rezerwat leśny „Grądy koło Posady” o pow. 5,27 ha został utworzony dla ochrony naturalnych lasów grądowych, porastających krawędź doliny Nysy Łużyckiej o charakterze przełomu. Obiekt jest unikatowy w skali Polski ze względu na obecność drzewostanu z lipą i klonem. Krajobraz rezerwatu ma charakter podgórski mimo bliskości miejsc znacznie przekształconych przez człowieka (Turoszów). Lasy porastające stoki doliny mają zróżnicowany charakter – od fragmentów z przewagą dębu i graba do fragmentów z dominacją lipy, klonu i jawora. W runie spotkać można głównie gatunki roślin, charakterystyczne dla żyznych lasów liściastych. Na obszarze rezerwatu występuje 140 gatunków roślin naczyniowych oraz 8 gatunków mszaków. Znaleźć tu można dwa gatunki chronione: bluszcz (ochrona częściowa) i parzydło leśne (ochrona ścisła). Na skraju lasu i przy drogach leśnych wykształciły się fragmenty cennych, bo biologicznie różnorodnych zbiorowisk zaroślowych, tzw. oszyjków. Drzewostan ma 120-150 lat, a wymiary pomnikowe osiąga tutaj ok. 30 okazów dorodnych dębów, lip i buków. Występuje tu wiele gatunków ptaków, związanych ze środowiskiem leśnym.

Największa w Polsce hałda ziemi – pozostałość nadkładu z odkrywkowej kopalni węgla brunatnego „Turów”. Gleba jest tu sztucznie wzbogacana w substancje mineralne (mineralno – organiczny nawóz turoszowski MONT), odpowiednio kształtowana i odwadniana. Na zwałowisku sadzony jest las. Wykształciły się tu specyficzne bezleśne siedliska, w których dogodne miejsce do życia znajdują rzadkie ptaki, np. sieweczka rzeczna, dudek, lerka, białorzytka i figurująca w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt” czeczotka. Są drapieżniki – kania czarna, pustułka, zalatuje bocian czarny. W licznych oczkach wodnych żyją i rozmnażają się rzadkie gatunki płazów, m.in. traszka grzebieniasta, traszka górska i kumak nizinny oraz rzadkie gatunki ważek, m.in. lecicha południowa i szablak przewiązany.

Pomiędzy Porajowem a Trójstykiem granicznym znajdują się aleje dębowe, składające się ze wspaniałych, wiekowych dębów, które pierwotnie porastały… groble stawowe. Przez kilka stuleci w dolinie Nysy Łużyckiej pod Porajowem i Sieniawką funkcjonowały stawy rybne. Na początku XIX w. stawy te zostały osuszone i zamienione w użytki zielone i grunty orne i jedynie dzięki obecności starych dębów można wytyczyć granice nieistniejących już zbiorników wodnych.

Obejmują starorzecza w dolinie Nysy Łużyckiej na północ od Toporowa. Ols to las, rosnący na stale podmokłym, zabagnionym terenie. Głównymi gatunkami drzew, które mogą rosnąć w takich warunkach są olchy: czarna i szara oraz wierzby i jesiony. Drzewa rosną na wysokich kępach, utworzonych przez mchy torfowce i turzyce, otoczonych wodą. W obfitym podszycie występują: porzeczka czarna, kalina, kruszyna, czeremcha, dereń, bez czarny i koralowy. Napotkać tu można zarówno rośliny wodne, jak np. grążel żółty, żabiściek pływający, strzałkę wodną czy okrężnicę bagienną, jak i rośliny terenów podmokłych: kosaćca żółtego, wąkrotę zwyczajną czy siedmiopalecznik błotny. Olsy Toporowskie stanowią dogodne siedlisko dla wielu ptaków, m.in. bociana czarnego, gągoła (kaczki, która ma gniazdo w dziupli, nawet 20 m nad ziemią!), kani czarnej i rudej. Jest też znakomite miejsce dla płazów i gadów, w tym rzekotki drzewnej czy żmii zygzakowatej. Przed olsami, od pomnika II Armii WP w Prędocicach (Toporowie) w kierunku b. majątku Tormersdorf ciągnie się piękna aleja, złożona z 80 drzew. Rosną tu lipy, dęby i graby o obwodzie powyżej 200 cm. Aleja od 1993 r. została objęta ochroną jako pomnik przyrody (nr rej 1338). Stare drzewa to znakomite siedlisko dla wielu gatunków zwierząt: ssaków – np. kuny leśnej i domowej lub nietoperzy, ptaków – np. sów, oraz owadów – np. pachnicy dębowej czy jelonka rogacza.

Wydobycie kruszywa zmieniło wygląd rzeki: duże lustro wody otoczone jest brzegami o urozmaiconej linii i wysokości. W stromych skarpach budują swoje gniazda – norki ziemne – jaskółka brzegówka. Na drzewach siedzą czatujące na ryby kormorany, a w gałęziach nad wodą można zobaczyć ukryte misternie utkane gniazdo remiza. Rano i wieczorem z nadrzecznych zarośli słychać monotonny głos świerszczaka. Nierzadko wtóruje mu ropucha paskówka oraz niewielka zielona żabka – rzekotka drzewna – jedyny w Polsce płaz z rodziny rzekotkowatych.

Na bazaltowych stokach Góry Ognistej, rozciętej przez wody rzeki rosną fragmenty lasu klonowo-lipowego, z pnączem – chmielem w podszycie i przylaszczką w runie. Między drzewami widać wychodnie bazaltowe – skupiska skałek i głazów z florą naskalną, m.in. paprotką zwyczajną. Nie uregulowana rzeka o czystej wodzie płynie tu raz leniwie, zakolami, raz pędząc po skałach. W czystej wodzie pływają minogi strumieniowe i licznie rośnie tu włosienicznik wodny. Do najcenniejszych roślin należy bezzieleniowy storczyk gnieźnik leśny. W koronach drzew można zobaczyć pełzacza leśnego i kowalika oraz kilka gatunków dzięciołów. Na pobliskich łąkach spotkamy motyle – modraszka telejusa, modraszka nausitousa i ważkę trzeplę zieloną.

Kompleks stawów w północnej części gminy, przy granicy z Jerzmankami. Dawne stawy hodowlane rzadko już teraz zarybiane otoczone są starodrzewiem: pomnikowymi dębami i lipami. Niektóre stawy zarastają roślinnością szuwarową, stwarzając dogodne warunki dla lęgów żurawia. Gniazduje tu lub regularnie żeruje wiele chronionych i rzadkich gatunków ptaków szponiastych i wodno-błotnych, m.in. trzmielojad, kania ruda, kania czarna, bielik, rybołów, błotniak stawowy czy bocian czarny. Płytkie zbiorniki wodne sprzyjają rozwojowi płazów i gadów, w tym bardzo licznej rzekotki drzewnej.

Duży kompleks leśny z żerowiskami bociana czarnego, który stroni od człowieka i żywi się drobnymi rybami z czystych, płytkich wód. Jego granicę wyznacza Koci Potok, w którym do II wojny światowej można było znaleźć małża, produkującego słodkowodne perły – skójkę perłoródkę. Koci Potok ma charakter rzeki podgórskiej. Jego koryto nie było regulowane przez pół wieku, dzięki czemu mogły odtworzyć się tu naturalne warunki przyrodnicze. W dolinie Kociego potoku występują chronione rośliny: pierwiosnka wyniosła, konwalia majowa, kalina koralowa czy kruszyna pospolita. Bogate i zróżnicowane siedlisko leśne sprzyja występowaniu licznych ptaków i nietoperzy, w tym nocka Natterera i niewielkiej sowy – sóweczki.

Zespół stawów hodowlanych, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1329 r. Pod koniec XV w. Stawy Parowskie stały się własnością miasta Zgorzelca, z inicjatywy którego powstało szereg nowych zbiorników wodnych. Do dziś hoduje się w nich karpie, liny i szczupaki, a niezbyt intensywna gospodarka sprzyja zachowaniu bioróżnorodności ekosystemów wodnych. Jest to ptasia ostoja o znaczeniu ogólnopolskim. Stawy są wykorzystywane przez liczne ptaki jako miejsce odpoczynku podczas przelotów wiosennych i jesiennych. Wokół stawów rozciągają się trzcinowiska i torfowiska, będące miejscem lęgowym wielu ptaków, np. gęsi gęgawy, trzciniaka, bąka, brzęczki, bekasa i słonki. Na stawach można zobaczyć liczne perkozy, łabędzie, cyranki, cyraneczki oraz inne kaczki, a przy brzegach i nad wodą czatują drapieżniki: bielik, kania ruda, rybołów, kobuz. Okoliczne bagna i torfowiska także sprzyjają wielu unikatowym gatunkom roślin, jak ponikło wielołodygowe, sitowie korzenioczepne, przygiełka biała, widłaki, gnidosz rozesłany, grzybienie północne.

Jest to kwaśna buczyna niżowa, czyli las, rozwijający się na ubogich glebach. Dominującym drzewem jest buk, ale spotyka się także nieliczne dęby i graby. Buki według wierzeń ludowych to drzewa, w które nie uderza piorun – są symbolem bezpieczeństwa. Runo jest ubogie: głównie borówka czernica (czarna jagoda) i charakterystyczna kosmatka gajowa, a także siódmaczek leśny i zachyłka trójkątna. Rosną tu też chronione rośliny: niepospolita paproć – podrzeń żebrowiec oraz barwinek pospolity.

Wyjątkowo cenne, bo już rzadko spotykane niewielkie cieki, mało przekształcone przez człowieka. Płyną spokojnie, otoczone szuwarami i lasami łęgowymi. Las łęgowy porasta teren zalewowy przy rzece; jest podmokły, z licznymi oczkami wodnymi i charakterystycznymi kępami roślinności. W takim środowisku można spotkać bobry i wydry oraz interesujące bezkręgowce, np. ważki: trzeplę zieloną, szklarnika leśnego, gadziogłówkę pospolitą, świteziankę błyszczącą i świteziankę dziewicę. Również płazy znajdują tu doskonałe miejsce do rozrodu. W czystych wodach można zobaczyć pstrągi.

Rozległe, wilgotne łąki, porośnięte bujną roślinnością. Swoją nazwę wzięły od żerujących tu chętnie majestatycznych żurawi, które można tu też obserwować wiosną, podczas tańca godowego. Znakomite siedlisko bekasa kszyka, derkacza, kląskawki czy gąsiora. Interesującymi mieszkańcami Łąk na Żurawiu są duże i płochliwe ssaki – bobry. Wsiedlone na terenie nadleśnictwa Węgliniec bobrze rodziny znalazły tu znakomite warunki do życia. Ich nory można czasem zobaczyć podczas spaceru. Bobry potrafią w krótkim czasie poprawić stosunki wodne na wybranym terenie: budując tamy ze ściętych pni i gałęzi (liśćmi i drobnymi gałązkami się żywią) w naturalny sposób podnoszą poziom wód powierzchniowych i gruntowych. Na kwiatach i na drogach możemy zaobserwować kolorowe motyle dzienne – latolistka cytrynka i pokłonnika osinowca (gatunek nieliczny w Polsce).

Przy zrujnowanych zabudowaniach dworskich rozciąga się duży park z I połowy XIX w., tuż przy granicy z Czechami. Mimo zaniedbania wciąż widoczne jest założenie parkowe, a w samym parku znajduje się wiele imponujących, pomnikowych drzew, m.in. jesion wyniosły o obwodzie 630 cm, wiąz górski o obwodzie 583 cm, żywotnik zachodni (tuja) o obwodzie 140 cm, strzelista topola biała, wiekowe dęby, lipy i klony. Park przylega do rzeki Witki, na której znajduje się wodowskaz Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Położony w południowej części miasta, pomiędzy Czerwoną Wodą, torami kolejowymi i Nysą Łużycką. Założenie parkowe z I poł. XVIII w., wokół pałacyku przy ul. Francuskiej (dwór Ujazd). Stanowi przedłużenie Obszaru Natura 2000 „Przełomowa dolina Nysy Łużyckiej”, sięgającego aż do obszarów wodonośnych i stawów filtracyjnych. Częściowo zagospodarowany, ma alejki spacerowe i leśną ścieżkę dydaktyczną w pobliżu Zespołu Szkół na Francuskiej. Są w nim spore kompleksy starodrzewia, tereny trawiaste oraz zarośla przybrzeżne. W parku rosną pomnikowe dęby szypułkowe i buki, a także stare graby i lipy. Można tu obserwować ptaki parków: kosy, drozdy, sikory. W podmokłych zaroślach łęgowych rośnie m.in. kokorycz pusta oraz kryje się ptactwo wodne i płazy. Wieczorem na skraju lasu i nad wodą polują nietoperze: mroczek późny, borowiec wielki i nocek rudy.

Pozostałości parku znajdują się obecnie w dolince zanieczyszczonego potoku. Zachowało się tu wiele interesujących i rzadko spotykanych drzew, jak np. wiąz, grab. Na uwagę zasługuje okaz rozrośniętego kwitnącego bluszczu i pomnik przyrody – kilkusetletni dąb szypułkowy o obwodzie ponad 6 m.

W dolinie Nysy Łużyckiej (na południowy zachód od centrum miasta Zgorzelca) podobnie jak tereny nadrzeczne od wiaduktu kolejowego do Miejskiego Domu Kultury wchodzi w skład obszaru Natura 2000 „Przełomowa dolina Nysy Łużyckiej”. Stawy są pokryte rzęsą wodną i spirodelą wielokorzeniową – roślinami pływającymi, charakterystycznymi dla wód stojących. Między nimi wychylają się żółte główki grążeli. Szuwary wokół stawów tworzy trzcina pospolita, pałka szeroko – i wąskolistna, rzadziej tatarak. Płytkie stojące lub wolno płynące wody i zarośla nadbrzeżne to znakomite godowisko płazów, w tym traszek czy rzekotki. Takie siedliska są też chętnie odwiedzane przez duże ważki: lecichę pospolitą i ważkę płaskobrzuchą.

Obszar obejmuje stawy hodowlane, o bogatej roślinności wodnej i nadbrzeżnej oraz lasy łęgowe i olsy w okolicy, z licznymi drzewami pomnikowymi. Wokół rozciągają się zarośla wierzbowe, trzcinowiska, szuwary mozgowe i turzycowiska oraz łąki zalewowe. Rosną tu 2 gatunki storczyków: kukułka szerokolistna i listera jajowata, liczne rośliny wodne, np. grążele, grzybienie białe, łączeń baldaszkowy, kosaciec żółty i przybrzeżne kniecie błotne (kaczyńce). Kwitnie i owocuje chroniona kalina koralowa i kruszyna, a pod nimi rosną paprocie. W tak bogatym siedlisku występują liczne ptaki wodne, np. perkoz dwuczuby, łyska, łabędź niemy zarośli przybrzeżnych i łąkowe: czajki.

Na jej suchych, południowych i zachodnich zboczach, od nieczynnego kamieniołomu do jeziora Witka rosną dobrze zachowane lasy grądowe (grąd wysoki i żyzny). W pobliżu kamieniołomu rośnie m.in. śliwa tarnina o jadalnych owocach czy lecznicza bukwica zwyczajna. Napotkamy tu rzadkie rośliny: storczyk gnieźnik leśny, zawciąg pospolity, janowiec barwierski – niegdyś ważną roślinę przemysłową, dostarczającą żółtopomarańczowego barwnika do tkanin oraz rzadko spotykaną roślinę z rodziny selerowatych – gorysz pagórkowy.